Vai trò của việc học tập lý luận chính trị trong công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng

Nghị quyết số 35-NQ/TW, ngày 22-10-2018 của Bộ Chính trị về “Tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới” đã khẳng định: Bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác có hiệu quả các quan điểm sai trái, thù địch là một nội dung cơ bản, hệ trọng, sống còn của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng; là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của toàn Ðảng, toàn quân và toàn dân ta.

Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng thực chất là cuộc đấu tranh với các thế lực thù địch trên mặt trận tư tưởng, văn hóa. Để mỗi cán bộ, đảng viên là một chiến sĩ trên mặt trận đấu tranh này, cần tạo “sức đề kháng” cho mỗi cán bộ, đảng viên, đó chính là những kiến thức sâu rộng về lý luận chính trị, là đạo đức cách mạng, lập trường tư tưởng vững vàng. Do đó gắn kết chặt chẽ nhiệm vụ bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng với hoạt động đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên là yêu cầu khách quan trong công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng hiện nay.

Vai trò quan trọng trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng

Góp phần ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị trong cán bộ, đảng viên

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn: “Để làm cho tất cả cán bộ, đảng viên xứng đáng là những chiến sĩ cách mạng, Đảng ta phải ra sức tăng cường giáo dục toàn Đảng về lý tưởng cộng sản chủ nghĩa, về đường lối, chính sách của Đảng, về nhiệm vụ và đạo đức của người đảng viên”[1]. Thực hiện lời dạy của Người, từ khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời đến nay, công tác đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị luôn được các cấp ủy đảng quan tâm, góp phần quan trọng làm cho lý luận cách mạng thâm nhập vào quần chúng. Thông qua công tác giáo dục lý luận chính trị, từng cán bộ, đảng viên đã không ngừng nâng cao trình độ lý luận, chuyên môn nghiệp vụ, giữ vững bản lĩnh chính trị, lập trường giai cấp, giữ vững niềm tin và khát vọng cống hiến, góp phần xây dựng Đảng, xây dựng đất nước.

Bên cạnh những kết quả đạt được, Đảng ta cũng thẳng thắn chỉ rõ, công tác giáo dục chính trị, tư tưởng thời gian qua vẫn còn hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn đặt ra. Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) nêu rõ: “Nhận thức sai lệch về ý nghĩa, tầm quan trọng của lý luận và học tập lý luận chính trị; lười học tập chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước” là một trong những biểu hiện của suy thoái về tư tưởng chính trị. Đây chính là mầm mống của “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”[2].

Đại hội XIII của Đảng đánh giá: “Một bộ phận cán bộ, đảng viên bản lĩnh chính trị không vững vàng, suy thoái về tư tưởng chính trị, còn hoài nghi, mơ hồ về mục tiêu, lý tưởng của Đảng và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta; một số ít hoang mang, dao động, mất lòng tin; cá biệt còn phủ nhận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối đổi mới của Đảng”[3].

Nghị quyết số 21-NQ/TW, ngày 16-6-2022 của Hội nghị Trung ương 5 (khóa XIII) tiếp tục khẳng định: “Một bộ phận đảng viên năng lực, trình độ, trách nhiệm chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới; phai nhạt lý tưởng cách mạng, thiếu bản lĩnh chính trị, đấu tranh tự phê bình và phê bình yếu; tinh thần trách nhiệm, ý chí phấn đấu giảm sút; chưa gương mẫu, sống thực dụng; suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”…”[4].

Như vậy, một trong những nguyên nhân dẫn tới sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên là do nhận thức chưa đúng đắn vai trò, tầm quan trọng của học tập, nghiên cứu lý luận dẫn tới những biểu hiện xem nhẹ, coi thường và lười học lý luận chính trị. Đây là một trong những biểu hiện suy thoái rất nguy hiểm. Vì khi cán bộ, đảng viên không có đủ kiến thức lý luận sẽ dẫn tới việc có thái độ né tránh hoặc không dám bày tỏ quan điểm cá nhân trong tranh luận, đấu tranh chống lại các quan điểm sai trái, thù địch. Thậm chí có thể dẫn đến nguy cơ rất lớn như Đảng ta nhiều lần cảnh báo: Sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống dẫn tới “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” là một bước ngắn, thậm chí rất ngắn, nguy hiểm khôn lường, có thể dẫn tới tiếp tay hoặc cấu kết với các thế lực xấu, thù địch, phản bội lại lý tưởng và sự nghiệp cách mạng của Đảng và của dân tộc.

Lười học, ngại học lý luận là căn bệnh cần phải chữa trị kịp thời mà liều thuốc hữu hiệu là thường xuyên học tập, nghiên cứu lý luận chính trị ở các môi trường khác nhau. Nghị quyết số 21-NQ/TW còn nhấn mạnh: “Đẩy mạnh công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đảng viên. Chủ động nắm tình hình, diễn biến tư tưởng, kịp thời định hướng cho đảng viên trước những vấn đề phát sinh; tăng cường trách nhiệm của đảng viên trong việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác quan điểm sai trái, thù địch… Đẩy mạnh giáo dục đạo đức cách mạng, nâng cao ý thức tu dưỡng, rèn luyện về bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống, “tự soi”, “tự sửa”, đề cao danh dự, lòng tự trọng của đảng viên”.

Học tập, nghiên cứu lý luận chính trị không những giúp cho người học có sự hiểu biết sâu sắc, đầy đủ, toàn diện hơn về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước mà còn củng cố niềm tin và bản lĩnh chính trị, ý thức giai cấp và tinh thần yêu nước cho cán bộ, đảng viên. Mặt khác, việc học tập và nghiên cứu lý luận chính trị còn hình thành cho người học thế giới quan, phương pháp luận cách mạng, khoa học, từ đó vận dụng vào thực tiễn cuộc sống và giải quyết công việc hiệu quả.

Nâng cao năng lực đấu tranh, phản bác các quan điểm sai trái của các thế lực thù địch

Trong bất kỳ cuộc đấu tranh nào, nhất là cuộc đấu tranh “không tiếng súng” trên mặt trận tư tưởng, văn hóa, yếu tố con người luôn giữ vai trò quan trọng nhất. Khi lực lượng này hùng hậu, tinh nhuệ, nhạy bén, có trình độ, nghiệp vụ sẽ tạo nên sức mạnh như những “lá chắn”, “tấm phên dậu” mà các thế lực thù địch không thể, không dám tuyên truyền hay có những hành vi kích động, chống phá. Xác định bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng là cuộc đấu tranh lâu dài, bền bỉ, nhiệm vụ xây dựng lực lượng đấu tranh là việc làm mang tính cấp bách. Trong đó, lực lượng nòng cốt được xác định là ngành tuyên giáo các cấp, các cơ quan nghiên cứu khoa học, giảng dạy lý luận, các ban đảng, cơ quan truyền thông, thông tin các cấp, lực lượng Công an, Quân đội, hệ thống Ban Chỉ đạo 35, các cơ quan báo chí ở Trung ương và địa phương.

Đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trên không gian mạng hiện nay là nhiệm vụ trọng yếu trong công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đòi hỏi mỗi cán bộ, đảng viên và nhân dân nhận thức rõ những khó khăn, thách thức; xây dựng bản lĩnh, trách nhiệm đối với nhiệm vụ bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong tình hình mới. Theo số liệu thống kê, đầu năm 2023, Việt Nam có 77,93 triệu người dùng in-tơ-net, chiếm 79,1% tổng dân số. Ngoài ra, số lượng người dùng mạng xã hội cũng đạt con số 70 triệu, tương đương với 71% tổng dân số. Các ứng dụng điển hình như Facebook có 66,2 triệu người dùng, YouTube có 63 triệu người dùng, Instagram có 10,35 triệu người dùng, TikTok có 49,86 triệu người dùng từ 18 tuổi trở lên tại Việt Nam[5]. Nếu không kiểm soát được luồng thông tin với số lượng người dùng lớn sẽ gây ra nhiều hệ luỵ nghiêm trọng. Do vậy việc học tập, nghiên cứu lý luận chính trị là việc làm mang tính bắt buộc, thường xuyên để mỗi người có kiến thức, kỹ năng, năng lực đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái của các thế lực thù địch, góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.

Một số giải pháp

Để nâng cao chất lượng học tập, nghiên cứu lý luận chính trị đáp ứng yêu cầu bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng giai đoạn hiện nay, cần quan tâm thực hiện một số giải pháp sau:

Một là, nâng cao nhận thức về vai trò của việc học tập lý luận chính trị

Nâng cao nhận thức của cấp ủy các cấp là yếu tố hàng đầu có ý nghĩa quyết định đến chất lượng học tập lý luận chính trị, khắc phục tình trạng lười học tập lý luận chính trị của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Cần tăng cường công tác tuyên truyền, bồi dưỡng nghiệp vụ cho đội ngũ báo cáo viên, bí thư, phó bí thư cấp uỷ trong việc học tập, truyền đạt các chỉ thị, nghị quyết của Đảng.

Thường xuyên giáo dục nâng cao nhận thức về trách nhiệm của cán bộ, đảng viên về vai trò của việc học tập lý luận chính trị. Chú trọng công tác giáo dục lý luận chính trị, quán triệt và tổ chức thực hiện nghiêm túc các chỉ thị, nghị quyết của Đảng về tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng công tác đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng cho cán bộ lãnh đạo, quản lý, đảm bảo chặt chẽ, nghiêm túc, tránh tình trạng quán triệt, triển khai qua loa, hình thức, chiếu lệ, xem nhẹ việc học lý luận chính trị.

Người đứng đầu phải xem trọng việc chuẩn hóa và nâng cao trình độ lý luận cho đội ngũ cán bộ, đảng viên thông qua các hình thức khác nhau: Tuyên truyền thông qua sinh hoạt chi bộ, họp cơ quan, cử đi học các lớp đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị; có kế hoạch học tập, bồi dưỡng nâng cao trình độ lý luận bắt buộc hằng năm đối với cán bộ, đảng viên phù hợp từng đối tượng, từng cấp, từng ngành, từng địa phương. Đồng thời tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá, lấy kết quả học tập, quán triệt chỉ thị, nghị quyết của Đảng, nghiên cứu lý luận chính trị làm thước đo để phân loại, đánh giá cán bộ, đảng viên.

Hai là, tiếp tục đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị

Các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng cần đổi mới mạnh mẽ, đồng bộ, sáng tạo khâu biên soạn giáo trình, tài liệu. Đào tạo, bồi dưỡng gắn với nhu cầu xã hội, bồi dưỡng theo các chức danh nghề nghiệp giúp người học nâng cao nhận thức, trình độ nghiệp vụ chuyên môn, gắn liền với điều kiện tự nhiên, văn hoá vùng, miền, thường xuyên cập nhật những tri thức mới của nhân loại. Việc đổi mới mạnh mẽ chương trình, nội dung giáo dục, bồi dưỡng lý luận chính trị, tránh trùng lắp giữa các chương trình (sơ cấp, trung cấp, cao cấp lý luận chính trị…) sẽ giúp học viên hứng thú hơn trong học tập. Nội dung, chương trình lý luận chính trị phải đảm bảo vừa trang bị cơ sở lý luận, phương pháp luận khoa học và kiến thức mới, đảm bảo người học sau khi học xong chương trình lý luận chính trị có khả năng bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng và đấu tranh phòng, chống những quan điểm sai trái, thù địch.

Ba là, đổi mới công tác nghiên cứu lý luận chính trị

Đẩy mạnh công tác nghiên cứu để thiết lập hệ thống luận cứ, luận điểm đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch; chú ý nhận diện những vấn đề mà các thế lực thù địch tập trung chống phá. Tập trung bảo vệ và lan tỏa những nội dung mới, tầm nhìn, định hướng, nhiệm vụ trọng tâm, đột phá chiến lược của Đảng, tạo sự đồng thuận trong cán bộ, đảng viên và nhân dân. Tăng cường tổng kết thực tiễn, bổ sung, phát triển và hoàn thiện hệ thống lý luận; trong đó, chú trọng bổ sung, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và những vấn đề lý luận mới về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta, kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, xây dựng Đảng, Nhà nước và hệ thống chính trị, quốc phòng, an ninh trong tình hình mới... Nghiên cứu trên quan điểm khách quan, khoa học những tư tưởng, học thuyết, lý thuyết mới, tiến bộ để chắt lọc, tiếp thu những tinh hoa văn hóa của nhân loại.

Đội ngũ các nhà nghiên cứu, giảng viên giảng dạy lý luận chính trị cần nâng cao năng lực dự báo, cập nhật, phân tích tình hình trong nước và quốc tế nhằm cung cấp nhanh chóng những thông tin khách quan cho Đảng, cho cán bộ, đảng viên và nhân dân. Tránh tình trạng nhân dân không có hoặc chậm có thông tin chính thống dẫn đến hoang mang, dạo động trước những viện dẫn của các lực lượng thù địch.

Bốn là, nâng cao chất lượng giảng dạy lý luận chính trị

Đội ngũ giảng viên lý luận chính trị phải thường xuyên trau dồi, nâng cao trình độ lý luận chính trị, nắm vững bản chất khoa học, cách mạng, nhân văn của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; hiểu và phân tích lý giải được một cách khoa học biện chứng cương lĩnh, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước gắn với thực tiễn cách mạng trong từng thời kỳ lịch sử. Bên cạnh đó, đội ngũ giảng viên lý luận chính trị luôn phải cập nhật tri thức hiện đại về toàn cầu hóa, cách mạng khoa học công nghệ, kinh tế tri thức; những mâu thuẫn và những đặc điểm mới của thời đại và những vấn đề toàn cầu; về chủ nghĩa tư bản hiện đại, về những học thuyết (triết học, kinh tế, chính trị, tư tưởng, xã hội…) ngoài Mácxít.

Cùng với đó, giảng viên lý luận chính trị luôn phải bám sát thực tiễn để có vốn thực tiễn phong phú; thường xuyên tổng kết thực tiễn, rút ra những bài học kinh nghiệm (cả thành công và thất bại) trong quá trình đổi mới đất nước. Có như vậy mới đáp ứng được trình độ hiểu biết ngày càng cao về văn hóa và chính trị của đông đảo người học.

Mặt khác, giảng viên lý luận chính trị cũng phải thường xuyên đổi mới phương pháp giảng dạy. Những yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học lý luận chính trị hiện nay là giảng viên phải thành thạo các kỹ năng giảng dạy. Tổ chức lớp học một cách khoa học, hợp lý, biết cách đặt vấn đề cho các tình huống và dẫn dắt thảo luận, phản biện đưa ra những nhận xét, đánh giá thỏa đáng. Giảng viên cần nghiên cứu tổ chức các hoạt động nhóm, thảo luận, tranh luận về lý luận, gắn lý luận với thực tiễn, giúp học viên có thể liên hệ, vận dụng vào thực tiễn công việc tại cơ quan, đơn vị mà mục đích chính là làm cho nhận thức sát với thực tiễn trong quá trình giảng dạy, học tập, nghiên cứu lý luận chính trị.

[1] Hồ Chí Minh toàn tập, NXB CTQG, H.2011, tập 15, tr.547.

[2] Bộ Chính trị, Nghị quyết số 04-NQ/TW, ngày 30-10-2016 về “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện "tự diễn biến," "tự chuyển hóa" trong nội bộ”.

[3] Đảng Cộng sản Việt Nam (2021), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, NXB Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, Tập II, tr.168.

[4] Ban Chấp hành Trung ương, Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 16-6-2022 của Hội nghị Trung ương lần thứ năm khóa XIII về tăng cường củng cố, xây dựng tổ chức cơ sở đảng và nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên trong giai đoạn mới.

[5] https://tuyengiao.vn/ve-van-de-su-dung-mang-xa-hoi-de-phat-trien-noi-dung-bao-dien-tu-154134