Hoạt động đối ngoại và tình hình thế giới nổi bật số tháng 4/2021

Xung quanh vấn đề cấp “Hộ chiếu vắc xin”

“Hộ chiếu vắc xin” hay “Hộ chiếu Covid” hay “Hộ chiếu tiêm chủng” có thể hiểu là giấy chứng nhận đã tiêm chủng vắc xin ngừa Covid-19. Theo đề xuất của một số nước, trong tương lai, bên cạnh hộ chiếu thông thường, “Hộ chiếu vắc xin” sẽ là bắt buộc đối với mỗi cá nhân nếu muốn du lịch hoặc đến làm việc tại một quốc gia khác.

Nhiều quốc gia ở châu Âu như: Hy Lạp, Đan Mạch, Israel, Tây Ban Nha, Cộng hòa Cyprus, Iceland, Hungary, Anh, Thụy Điển... rất ủng hộ đề xuất “Hộ chiếu vắc xin”. Đan Mạch cho biết, họ đang phát triển “Hộ chiếu Covid” kỹ thuật số cho những người đã tiêm vắc xin. Hy Lạp đề xuất cấp “Thẻ Covid” cho phép đi lại tự do trên khắp Liên minh châu Âu (EU) đối với những người đã tiêm vắc xin và ký thỏa thuận với Israel cho phép những người đã tiêm vắc xin được phép đi lại giữa hai nước.

Ở châu Mỹ, Mỹ là nước đi đầu trong vấn đề “Hộ chiếu vắc xin”. Tổng thống Mỹ Joe Biden đã ký sắc lệnh yêu cầu các cơ quan đánh giá tính khả thi của việc cấp chứng nhận điện tử cho những người đã tiêm vắc xin Covid-19.

Ở châu Á, các nước như: Israel, Trung Quốc, Thái Lan, Saudi Arabia, một số nước ở vùng Vịnh… rất quan tâm đến “Hộ chiếu Covid”, trong đó Israel đã triển khai “Hộ chiếu xanh”, cho phép những người đã tiêm chủng có thể ăn trong nhà hàng, tham dự các sự kiện công cộng và đi lại tự do. Saudi Arabia đã phát hành một “Hộ chiếu” sức khỏe trên ứng dụng dành cho những người đã tiêm phòng Covid-19.

Đối với Việt Nam, ngày 04/3/2021, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh đã điện đàm với Bộ trưởng Ngoại giao Singapore Vivian Balakrishnan để trao đổi về quan hệ song phương và các vấn đề khu vực, quốc tế cùng quan tâm, trong đó có thảo luận về vấn đề tiêm chủng vắc xin và khả năng áp dụng “Hộ chiếu Covid” cho công dân 02 nước.

Bên cạnh việc nhiều quốc gia trên thế giới rất quan tâm đến vấn đề “Hộ chiếu Covid”, thậm chí một số nước đang chạy đua phát triển hệ thống chứng nhận vắc xin của riêng mình và coi “Hộ chiếu Covid” như cứu tinh cho ngành du lịch và nền kinh tế đang lao đao do đại dịch Covid-19 gây ra, thì một số quốc gia tỏ ra nghi ngại về “Hộ chiếu Covid” do những mặt trái của hộ chiếu này. Tổng thống Romania Klaus Iohannis, Bộ trưởng Nội vụ Đức Horst Seehofer lo ngại, “Hộ chiếu Covid” sẽ gây “Chia rẽ xã hội”. Trong khi đó, Phó Chủ tịch Ủy ban châu Âu Maros Sefkovic cho rằng, việc tiêm phòng vắc xin vốn dựa trên sự tự nguyện; thực tế, rất nhiều người không muốn tiêm hoặc không thể tiêm vắc xin vì các lý do y tế. Vì thế, nếu muốn thực hiện “Hộ chiếu Covid”, sẽ phải thực hiện mọi biện pháp phòng ngừa nhằm bảo đảm những người không tiêm vắc xin không bị phân biệt đối xử hay bị hạn chế các quyền. Thứ trưởng Bộ Các vấn đề châu Âu của Pháp Clément Beaune phản đối ý tưởng “Hộ chiếu Covid” vì cho rằng, nó trao nhiều quyền hơn cho một số người và những tấm thẻ này rất dễ bị làm giả. Ngoài ra, nhiều người còn lo ngại thời gian tiêm hay thời gian bảo vệ miễn dịch có thể làm giảm tính hiệu quả của “Hộ chiếu Covid”…

Trong bối cảnh còn nhiều tranh cãi về “Hộ chiếu Covid”, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã thành lập một nhóm công tác nhằm tìm ra phương thức tốt nhất để phát hành một chứng chỉ điện tử dành cho những người đã được tiêm vắc xin phòng Covid-19 và đưa ra quan điểm riêng về loại hộ chiếu đặc biệt này. Theo đó, WHO vẫn chưa ủng hộ ý tưởng sử dụng “Hộ chiếu Covid” để thúc đẩy hoạt động đi lại và cho rằng hiện chưa phải là thời điểm để sử dụng “Hộ chiếu Covid” do vẫn còn nhiều “Ẩn số” liên quan đến hiệu quả của tiêm vắc xin phòng Covid-19, trong khi nguồn cung cấp vắc xin vẫn còn hạn chế. WHO kêu gọi các nước kiềm chế, không nên áp đặt các yêu cầu về tiêm chủng hoặc miễn dịch như một điều kiện nhập cảnh để đi du lịch quốc tế.         

Để các tầng lớp nhân dân có thêm thông tin về vấn đề “Hộ chiếu Covid”, công tác tuyên truyền cần chú trọng một số nội dung sau:

Một là, thông tin, tuyên truyền về vấn đề “Hộ chiếu vắc xin” đến cán bộ, đảng viên, nhân dân, trong đó chú trọng thông tin những nước trên thế giới đã áp dụng “Hộ chiếu vắc xin” để công dân Việt Nam khi tham gia công tác ở nước ngoài, đi du học, đi làm việc ở các nước áp dụng “Hộ chiếu vắc xin” biết và sử dụng.

Hai là, tuyên truyền nhấn mạnh, bên cạnh việc thực hiện các biện pháp phòng, chống Covid-19 thì việc tiêm phòng vắc xin ngừa Covid-19 là một trong những biện pháp hữu hiệu nhằm ngăn ngừa và đẩy lùi dịch bệnh Covid-19; từ đó khuyến cáo người dân thực hiện tiêm phòng đầy đủ theo Kế hoạch tiêm vắc xin phòng Covid-19 giai đoạn 2021-2022 của Bộ Y tế.  

Ba là, kịp thời thông tin quan điểm của Đảng, Nhà nước ta về vấn đề “Hộ chiếu Covid” đồng thời khẳng định, đây là vấn đề mới, còn nhiều ý kiến khác nhau. Vì vậy, ở Việt Nam, bên cạnh việc tiêm phòng vắc xin Covid-19, trước mắt, người dân vẫn cần áp dụng tốt các biện pháp phòng dịch, cụ thể là áp dụng thông điệp “5K” theo khuyến cáo của ngành Y tế. 

Diễn đàn hợp tác Á-Âu và những đóng góp của Việt Nam

Diễn đàn Hợp tác Á-Âu (ASEM) được thành lập theo sáng kiến của Singapore, Pháp và sự ủng hộ tích cực của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) vào ngày 01/3/1996, tại Bangkok, Thái Lan. Đây là diễn đàn đối thoại không chính thức giữa các Nguyên thủ và Người đứng đầu Chính phủ của các nước thành viên ASEM, Lãnh đạo của Liên minh châu Âu (EU) và Ban Thư ký ASEAN.

Sau 25 năm hình thành và phát triển, ASEM đã trở thành cơ chế đối thoại, hợp tác có quy mô lớn nhất giữa hai châu lục, góp phần thúc đẩy xu thế hợp tác, liên kết đa tầng nấc vì hòa bình và phát triển. Đến nay, số lượng thành viên ASEM đã tăng gấp đôi so với ban đầu, từ 26 lên 53 (gồm 21 quốc gia châu Á, 30 quốc gia châu Âu, Ban Thư ký ASEAN và Ủy ban châu Âu). Qua 05 lần mở rộng, ASEM hiện nay chiếm khoảng 60% dân số thế giới, đóng góp 55% thương mại, 65% GDP và 75% du lịch toàn cầu. ASEM có 04 Ủy viên Thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp quốc, 12 nước trong nhóm G20, 04 nước BRICS.

Mục tiêu bao trùm của ASEM là tạo dựng “Mối quan hệ đối tác mới toàn diện giữa Á-Âu vì sự tăng trưởng mạnh mẽ hơn” và “Tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau giữa nhân dân hai châu lục và thiết lập đối thoại chặt chẽ giữa các đối tác bình đẳng”. Các hoạt động đối thoại và hợp tác ASEM tiến hành đồng đều trên 03 trụ cột chính: Đối thoại chính trị-an ninh, hợp tác kinh tế-tài chính, hợp tác xã hội-văn hóa và các lĩnh vực khác.

Ngoài cơ chế họp cấp cao hai năm một lần, Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao (FMM) và Cuộc họp các Quan chức cao cấp ngoại giao (SOM) là kênh điều phối chung toàn bộ các hoạt động của ASEM. Đến nay ASEM đã trải qua 14 kỳ Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao, cùng 10 kênh Hội nghị Bộ trưởng (Tài chính, Lao động việc làm, Văn hóa, Giáo dục, Kinh tế, Môi trường, An ninh Năng lượng, Giao thông vận tải, Doanh nghiệp vừa và nhỏ, Công nghệ thông tin và truyền thông) có vai trò điều phối hoạt động trong lĩnh vực chuyên ngành. ASEM không có Ban Thư ký thường trực, nên hoạt động được triển khai thông qua cơ chế 04 điều phối viên (gồm đại diện của Nhóm ASEAN, Nhóm Đông Bắc Á-Nam Á-Nam Thái Bình Dương, Cơ quan đối ngoại châu Âu EEAS và nước Chủ tịch đương nhiệm của EU).

Bối cảnh hiện nay khi cục diện khu vực và thế giới có những chuyển biến nhanh chóng và sâu sắc trong kỷ nguyên số và toàn cầu hoá, ASEM tiếp tục được các thành viên coi trọng và thúc đẩy nhằm tăng cường quan hệ đối tác Á-Âu mạnh mẽ và năng động, giải quyết hiệu quả hơn các thách thức đang nổi lên, mang lại lợi ích thiết thực cho người dân, nâng cao hiệu quả hoạt động, đề cao chủ nghĩa đa phương và vai trò của ASEM trong cục diện đang định hình.

Từ khi tham gia sáng lập ASEM, 25 năm qua, Việt Nam luôn là một thành viên tích cực, năng động và có trách nhiệm, ghi những dấu mốc ý nghĩa trong chặng đường phát triển của ASEM. Đóng góp nổi bật nhất của Việt Nam bao gồm: Tổ chức thành công Hội nghị cấp cao ASEM 5 (năm 2004), cùng 05 Hội nghị Bộ trưởng trong các lĩnh vực Kinh tế (năm 2001), Công nghệ thông tin (năm 2006), Ngoại giao (năm 2009), Giáo dục (năm 2009), Lao động (2012) và triển khai nhiều sáng kiến trong các lĩnh vực chuyên ngành thuộc ưu tiên của ASEM.

Việt Nam đã tham gia đề xuất và cùng các thành viên thông qua nhiều văn kiện và quyết định quan trọng mang tính định hướng trong tiến trình hợp tác ASEM. Đến nay, Việt Nam được đánh giá là một trong những thành viên tích cực nhất của Diễn đàn. Việt Nam đã đề xuất 28 sáng kiến và đồng bảo trợ 31 sáng kiến về những lĩnh vực thiết thực với địa phương, doanh nghiệp và người dân, như: Văn hoá, y tế, giao thông vận tải, an ninh năng lượng, an ninh lương thực, biến đổi khí hậu, khoa học-công nghệ, du lịch, kinh tế, tăng trưởng xanh, an sinh xã hội, phát triển bao trùm, kinh tế số, nâng cao quyền năng phụ nữ…

Năm 2020 đánh dấu nhiều thành công của Việt Nam trong các vấn đề khu vực và thế giới như: Đảm nhiệm cương vị Chủ tịch ASEAN 2020, vai trò Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp quốc nhiệm kỳ 2020-2021. Đặc biệt vào tháng 10/2020, Bộ Ngoại giao đã phối hợp với Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội tổ chức thành công Đối thoại cấp cao Diễn đàn hợp tác Á-Âu (ASEM) về “Thúc đẩy quyền năng kinh tế phụ nữ trong bối cảnh đại dịch Covid-19” tại Hà Nội. Đối thoại là sáng kiến do Việt Nam đề xuất, được các thành viên ASEM ủng hộ mạnh mẽ, trong đó 08 nước, gồm Ốt-xtrây-lia, Trung Quốc, Đan Mạch, Phần Lan, In-đô-nê-xi-a, I-ta-ly, Nhật Bản, Na Uy đã tham gia đồng bảo trợ và phối hợp triển khai sáng kiến. Đối thoại là một trong những hoạt động quan trọng nhất của ASEM trong năm 2020 và cũng là hoạt động thiết thực đầu tiên triển khai chỉ đạo của các Bộ trưởng Ngoại giao ASEM về ứng phó với Covid-19 được thông qua trong Tuyên bố ngày 09/7/2020.

ASEM là cơ chế hợp tác quan trọng nhằm thúc đẩy các lợi ích, quan tâm về phát triển và an ninh, nâng cao vị thế đất nước, tăng cường quan hệ song phương của Việt Nam với các đối tác chủ chốt ở hai châu lục. Hợp tác ASEM có ý nghĩa quan trọng với Việt Nam trong công cuộc đổi mới, phát triển và hội nhập quốc tế sâu rộng.

Để nhận thức được đầy đủ vị thế và tiềm năng hợp tác quan trọng, ngày càng gia tăng của ASEM cũng như những đóng góp tích cực của Việt Nam cho ASEM trong 25 năm qua, trong thời gian tới, công tác tuyên truyền cần chú trọng một số nội dung sau:

Thứ nhất, thông tin, tuyên truyền về ASEM, nhấn mạnh quá trình hình thành và phát triển của ASEM trong 25 năm qua để thấy được vị thế, vai trò quan trọng của ASEM đối với hòa bình, an ninh, ổn định và phát triển thịnh vượng tại hai châu lục Á-Âu.

Thứ hai, tuyên truyền nêu bật, nhấn mạnh vai trò và những đóng góp của Việt Nam, qua đó khẳng định Việt Nam là thành viên năng động, trách nhiệm, góp phần tạo dựng những dấu mốc quan trọng trong chặng đường phát triển của ASEM, nâng cao vai trò, vị thế của Diễn đàn.

Thứ ba, thông tin, tuyên truyền những kết quả đạt được trong quan hệ hợp tác giữa Việt Nam với các nước thành viên ASEM trên tất cả các lĩnh vực trong thời gian qua, từ đó tiếp tục khẳng định đường lối đối ngoại của Đảng, Nhà nước ta trong xu thế hội nhập và phát triển.