Gia đình 7 đời làm nghề chạm bạc tại Lao Xa
Thôn Lao Xa, xã Sủng Là, huyện Đồng Văn là nơi sinh sống của hơn 100 hộ gia đình người Mông. Tại đây, gia đình của nghệ nhân người Mông Mua Sè Sính (72 tuổi) nổi tiếng khắp vùng với nghề chạm bạc được lưu truyền qua 7 đời. Các trang sức làm từ bạc là một phần quan trọng của đời sống văn hóa, tinh thần bà con người Mông ở Hà Giang. Theo quan niệm, bạc là vật liệu thiêng có thể đuổi tà ma, gió độc, đồng thời là hồn cốt, tập tục để tưởng nhớ cội nguồn, biết tổ tiên.
|
Ông Mua Sè Sính là nghệ nhân chạm bạc đời thứ 5 của nhà họ Mua. Bắt đầu làm bạc từ năm 16 tuổi, tới nay ông đã có hơn 50 năm làm nghề. Hằng ngày, ông Sính vẫn cặm cụi chế tác đồ trang sức bằng bạc nhưng do tuổi cao và đôi mắt ngày càng kém đi nên ông không còn làm được nhiều như trước. |
|
|
|
Nghề chạm bạc của gia đình ông đã được giữ gìn, tiếp nối qua nhiều đời nên người thợ chạm bạc đều là họ hàng ruột thịt. |
|
|
|
Trong vài năm qua, ông bắt đầu truyền dạy nghề cho con và cháu trai trong gia đình. Mua Tiểu Bảo (23 tuổi), cháu nội ông Sính, sau 3 năm cần mẫn, đến nay cậu đã trở thành thợ cứng, có thể tự làm ra các sản phẩm riêng biệt. Bảo chia sẻ."Ở trong bản, các gia đình chủ yếu làm nương rẫy. Vì thế nên chạm bạc trở thành nghề mang lại kinh tế ổn định, nuôi sống gia đình tôi qua nhiều thế hệ. Chẳng có lý do gì mình lại không tiếp nối". |
|
|
|
Bộ công cụ chế tác bạc gồm: Bễ thổi, lò nung, nồi nấu bạc, khuôn đúc, búa đập, kìm sắt, các loại dụng cụ cán và bộ đục chạm hoa văn. |
|
Nguyên liệu được gia đình tìm mua tại những phiên chợ vùng cao, chủ yếu là đồ bằng bạc lâu năm đã bị hỏng. Bạc được nấu tan chảy ở nhiệt độ cao bằng chiếc khò. Sau đó đem đổ khuôn, dát mỏng rồi chạm khắc hoa văn. Cuối cùng là công đoạn tu sửa, đánh bóng sản phẩm. |
|
|
|
Người thợ phải có sự am hiểu về các đặc tính của nguyên liệu. Một sản phẩm bạc thủ công trải qua nhiều công đoạn xử lý cầu kì. Với sự hỗ trợ của thiết bị, máy móc đã rút ngắn được thời gian và sức lao động mà vẫn đảm bảo được chất lượng. |
|
Các sản phẩm trang sức bằng bạc ở Lao Xa phong phú về chủng loại như: Nhẫn, lắc tay, lắc chân, vòng cổ… Đường chạm khắc hoa văn tinh xảo, độc đáo là thành quả của sự tập trung và tỉ mỉ từ những người thợ. |
|
Căn nhà cổ được bố ông Sính để lại trở thành xưởng sản xuất và là nơi đón tiếp khách tới tham quan, mua sắm. |
|
Du khách được giới thiệu về sản phẩm và những công đoạn làm bạc. Chiếc vòng bạc trong hình được nghệ nhân hoàn thiện trong 1 tuần, có giá 15 triệu đồng. |
|
Bởi tính năng của bạc trong việc bảo vệ sức khỏe cũng như ý nghĩa, giá trị của chúng trong đời sống nên số lượng đơn đặt hàng ngày một nhiều. Để phục vụ nhu cầu của khách hàng, các sản phẩm còn có thể khắc tên hoặc đặt làm theo yêu cầu. |
|
Theo phong tục của người Mông, trang sức bằng bạc được dùng trong các dịp lễ, tết hoặc tặng cho con gái làm của hồi môn khi về nhà chồng, nên nghề chạm khắc bạc ở Lao Xa có điều kiện gìn giữ và phát huy đến bây giờ. |
Hà An
