Căng Bắc Mê nằm trên sườn núi Rồng, bên dòng sông Gâm thuộc xã Yên Cường (huyện Bắc Mê), là bằng chứng ghi dấu tội ác của thực dân Pháp, nơi giam cầm nhiều chiến sỹ cách mạng; là một trường học cách mạng với nhiều tấm gương bất khuất về ý chí kiên cường, lạc quan, sức chiến đấu bền bỉ của những người cộng sản trong nhà tù đế quốc.Trước năm 1939, Căng Bắc Mê chỉ là đồn binh nhỏ của thực dân Pháp, có khoảng 01 đại đội lính khố xanh và một số cai đội người địa phương đặt dưới sự chỉ huy của viên sĩ quan Pháp. Do địa thế hiểm trở, heo hút, rừng thiêng nước độc, nên thực dân Pháp đã lợi dụng nơi này để lập trại giam các đồng chí cán bộ hoạt động cách mạng bị bắt nhưng chưa bị kết án nhằm uy hiếp và đàn áp phong trào cách mạng. Đồn binh cũ được mở rộng, xây dựng thêm nhà cửa, bốt gác, tường rào để giam giữ tù nhân. Ngày 20/11/1940, Thống sứ Bắc Kỳ ban hành quyết định cải tạo trại lính khố xanh Bắc Mê (Đạo quan binh số 3) thành trại giam giữ các phần tử nguy hiểm cho việc phòng vệ quốc gia và an ninh. Thực dân Pháp xây dựng Căng Bắc Mê còn nhằm kiểm soát toàn bộ tuyến giao thông giữa 3 tỉnh Hà Giang, Tuyên Quang, Cao Bằng.Từ năm 1938 đến năm 1942, thực dân Pháp đã hai lần đưa tù nhân chính trị đến giam tại đây, với số lượng 300 người, các tù nhân chính trị được đưa đến từ các nhà tù Sơn La, Hỏa Lò, Côn Đảo, với nhiều thành phần khác nhau: đoàn viên, nông dân, trí thức... Trong đó, có nhiều chiến sĩ cộng sản kiên trung, đảng viên Đảng Cộng sản Đông Dương như: Xuân Thủy, Trần Cung (tức Nguyễn Ngọc Cư), Phan Bôi (tức Hoàng Hữu Nam), Trần Hiệu (tức Vũ Văn Địch), Hoàng Bắc Dũng, Nguyên Hồng, Đặng Việt Châu, Lê Giản, Hà Kế Tấn, Lương Nhân, Trần Các…Với ý nghĩa và giá trị lịch sử to lớn, ngày 21/1/1992, Căng Bắc Mê được Bộ Văn hóa Thông tin, nay là Bộ VH,TT&DL cấp Bằng công nhận Di tích lịch sử - văn hóa cấp Quốc gia; trở thành “địa chỉ đỏ" trong công tác giáo dục lịch sử, truyền thống yêu nước và cách mạng cho mọi tầng lớp nhân dân. |