Quang Bình nỗ lực trong công tác tuyên truyền, vận động xóa bỏ các hủ tục, phong tục không còn phù hợp trong đồng bào các DTTS trên địa bàn

Tuy nhiên, trên địa bàn huyện vẫn còn tồn tại một số hủ tục, phong tục của đồng bào dân tộc thiểu số không còn phù hợp, cản trở sự phát triển kinh tế - xã hội, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe, đời sống của Nhân dân, như: Tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống; mê tín dị đoan, giết mổ nhiều gia súc, gia cầm trong đám tang, lễ hội, gây lãng phí, tốn kém…

Trước thực trạng đó, Huyện ủy Quang Bình đã  thành lập Ban chỉ đạo 602 về xóa bỏ hủ tục, phong tục, tập quán lạc hậu, xây dựng nếp sống văn minh trong nhân dân các dân tộc trên địa bàn huyện Quang Bình, riêng trong năm 2022 đã ban hành 27 văn bản lãnh chỉ đạo về  thực hiện Chỉ thị số 09-CT/TU, ngày 10/5/2021 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng bài trừ các hủ tục lạc hậu ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện Quang Bình.

Cả hệ thống chính trị huyện Quang Bình đã và đang vào cuộc với quyết tâm tạo những chuyển biến tích cực trong việc xóa bỏ hủ tục lạc hậu tại địa phương. Ủy ban MTTQ huyện phát động phong trào thi đua “xóa bỏ hủ tục, phong tục, tập quán lạc hậu, xây dựng nếp sống văn minh trong nhân dân các dân tộc trên địa bàn huyện Quang Bình” giai đoạn 2021 – 2025. 15/15 xã, thị trấn đã thành lập Ban chỉ đạo thực hiện xóa bỏ hủ tục, phong tục, tập quán lạc hậu, xâỵ dựng nếp sống văn minh và tổ chức hội thảo, gặp mặt nghệ nhân dân gian, người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số để trưng cầu ý kiến tham gia đóng vào dự thảo xóa bỏ hủ tục, phong tục, tập quán lạc hậu, xâỵ dựng nếp sống văn minh.

Ban Dân vận, Ban Tuyên giáo thường xuyên phối hợp với Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội huyện, khối Dân vận Đảng ủy các xã, thị trấn làm tốt công tác tuyên truyền vận động nhân dân giữ gìn bản sắc văn hóa, tuyên thống tốt đẹp của dân tộc, loại bỏ các hủ tục lạc hậu, ảnh hưởng đến đời sống văn hóa, tinh thần của nhân dân trên địa bàn huyện. Ban Tuyên giáo thường xuyên tham mưu chỉ đạo, định hướng các chi đảng bộ trực thuộc, các cơ quan khối tuyên truyền, đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền bằng nhiều hình thức phong phú, đa dạng, phù hợp với từng đối tượng, địa bàn, hướng trọng tâm về cơ sở. Tuyên truyền, vận động bà con xóa bỏ các luật tục lạc hậu, không tảo hôn, hôn nhân cận huyết, thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội; bài trừ mê tín, dị đoan, thay đổi tập quán canh tác, ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, phát triển kinh tế - xã hội; chăm sóc sức khỏe, nâng cao dân trí; tuyên truyền, vận động đồng bào các dân tộc cảnh giác trước âm mưu “diễn biến hòa bình”, lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo, dân chủ, nhân quyền để chống phá Đảng, Nhà nước của các thế lực thù địch...

Hội LHPN huyện cũng đã chỉ đạo các cấp Hội tổ chức cho cán bộ, hội viên viên cam kết gương mẫu, đi đầu trong việc xóa bỏ các hủ tục, phong tục lạc hậu trong việc cưới, việc tang. Phối hợp với chính quyền, các đoàn thể vận động các hộ gia đình ký cam kết không cho con tảo hôn. Đồng thời, thành lập nhiều mô hình, câu lạc bộ về bài trừ các hủ tục, phong tục, tập quán lạc hậu trong việc cưới, như  “Nói không với tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống”; CLB “Phòng chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, bạo lực gia đình”, ... Hội Phụ nữ xã Yên Hà  đã ra mắt “Hội nàng dâu họ Giàng tham gia xóa bỏ hủ tục lạc hậu" tại thôn Khuổi Cuốm, các hộ gia đình và chị em dâu trong dòng họ Giàng đều nhất trí 100%  thực hiện theo "Nghị quyết" của dòng họ là: không tổ chức cho con cái kết hôn khi chưa đủ tuổi theo pháp luật quy định; đăng ký kết hôn theo đúng quy định pháp luật; không thách cưới quá 20 triệu; không tổ chức linh đình, không gả con cho anh em trong dòng họ có cùng dòng máu trực hệ; thực hiện nghiêm túc việc đưa người nhà bị ốm đến khám, chữa bệnh tại các cơ sở y tế; không làm lễ cúng để chữa bệnh…Đặc biệt, đối với cúng đám tang, tùy điều kiện hoàn cảnh của từng gia đình tổ chức cúng (trâu, bò, lợn), chỉ được giết mổ 1 con.

Trong hệ thống Giáo dục, các trường học cũng đã chú trọng việc tuyên truyền xóa bỏ hủ tục lạc hậu vào các buổi học ngoại khóa, như Liên đội trường THCS Tân Bắc, xã Tân Bắc đã tổ chức thành công hội thi truyền thông về Tảo hôn, Tại hội thi, mỗi thí sinh là một tuyên truyền viên bày tỏ thái độ, suy nghĩ nghiêm túc, ý thức, trách nhiệm của thế hệ trẻ đối với vấn nạn tảo hôn và hôn nhân cận huyết. Tất cả các tiểu phẩm tại hội thi đều phản ánh chân thực về nạn tảo hôn và hôn nhân cận huyết gây ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe bà mẹ, trẻ em; làm suy giảm chất lượng dân số, chất lượng nguồn nhân lực và là một trong những rào cản đối với sự phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Thông qua hội thi, đã tạo sự lan tỏa đến học sinh, gia đình, cộng đồng và toàn xã hội chung tay đẩy lùi tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống; góp phần nâng cao chất lượng dân số, sức khỏe, nguồn nhân lực vùng dân tộc thiểu số; hoàn thành tốt các mục tiêu, chỉ tiêu theo Đề án của Chính phủ về “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào dân tộc tiểu số giai đoạn 2015 - 2025”.

Hội thi truyền thông về phòng, chống tảo hôn tại liên đội Trường THCS Tân Bắc, xã Tân Bắc, huyện Quang Bình

Tại cấp thôn, tổ dân phố tiếp tục tuyên truyền lồng ghép với các buổi sinh hoạt chi bộ và họp thôn để quán triệt đến từng đảng viên, gia đình, điển hình như thôn Đồng Tâm, xã Yên Thành là thôn vùng 3 có 86 hộ dân cùng sinh sống, trong đó 21 hộ là dân tộc Mông, 65 hộ là dân tộc Dao. Trước đây, người dân luôn có tư tưởng làm lễ cúng khi ốm đau, số ngày làm lễ cấp sắc dài, giết mổ động vật trong làm lễ cúng với số lượng nhiều… Để hạn chế và lược bỏ bớt những thủ tục không cần thiết trong việc tổ chức đám cưới, đám ma, lễ cúng…đã ăn sâu trong tiềm thức của đồng bào dân tộc thiểu số nơi đây, xã Yên Thành  đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, từng bước giúp người dân xóa bỏ các tập quán lạc hậu. Cùng với đó, tăng cường cán bộ trực tiếp xuống cơ sở gặp mặt, động viên, vận động người dân từng bước thay đổi nhận thức để tiếp cận với nếp sống mới, xóa dần các  hủ tục lạc hậu. Ông Phàn Văn Thanh là 1 thầy cúng trong thôn, sau khi được tham gia Hội thảo của xã  về xóa bỏ hủ tục lạc hậu, ông cho biết đã nhận thức  sâu sắc về những tác hại của hủ tục lạc hậu, nên khi người dân mời đến cúng khi bị ốm đau, ông đã giải thích cho mọi người hiểu và khuyên mọi người đến bệnh viện chữa bệnh. Còn trong lễ cúng đám ma, đám cưới ông cũng bàn bạc với các gia đình giết mổ gia súc, gia cầm ít đi và làm lễ 1 cách nhanh, gọn, mà vẫn giữ được bản sắc của dân tộc.

Bằng nhiều hình thức đa dạng, phong phú, công tác tuyên truyền xóa bỏ các hủ tục tại Quang Bình trong năm qua đã đạt được những kết quả tích cực. Nhiều hộ gia đình tổ chức đám cưới, hỏi với nghi thức đơn giản, tiết kiệm, đúng  Luật hôn nhân gia đình; trong năm 2022 trên địa huyện  không có trường hợp nào vi phạm tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, không còn tục thách cưới của nhà gái đối với nhà trai. Đám cưới không tổ chức kéo dài, ăn uống linh đình gây tốn kém, lãng phí thực hiện tốt là các xã: Thị trấn Yên Bình, xã Xuân Giang, xã Xuân Minh, xã Vĩ Thượng, xã Bằng Lang, xã Yên Hà… việc tổ chức đám tang đã được đơn giản hóa so với những năm trước đây, các hủ tục dần được xóa bỏ như: đi lễ, trả lễ, làm cây hoa gây tốn kém, lãng phí; việc giết mổ nhiều trâu, bò, lợn đã giảm đáng kể. không tổ chức đám tang dài ngày; không đốt, dải vàng mã xuống đường, thực hiện tốt như: Xã Xuân Giang, Yên Thành, Xuân Minh, Tân Bắc, Tân Trịnh, Yên Hà, Bằng Lang và Nà Khương… Trong đời sống sinh hoạt , nhận thức của nhân nhân dân từng bước được nâng cao, người dân tích cực tham gia cải tạo vườn tạp, làm chuồng trại nuôi nhốt xa nhà ở, không thả rông gia súc, xây dựng hố chứa phân, chất thải, lò đốt rác, không xả rác, chất thải, nước thải trực tiếp ra môi trường. Chủ động thâm canh tăng vụ, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, chuyển đổi diện tích canh tác kém hiệu quả sang trồng cây ăn quả, cây dược liệu như: Mô hình trồng quế tại xã Tân Nam, Yên Thành, Bản Rịa, mô hình trồng chè tại xã Xuân Minh, Tiên Nguyên, Tân Bắc… người dân đã chủ động chấm dứt việc sử dụng thuốc diệt cỏ, thuốc bảo vệ thực vật không đảm bảo quy trình để tránh ô nhiễm môi trường, ô nhiễm nguồn nước, bước  ứng dụng khoa học công nghệ trong sản xuất, chăn nuôi theo hướng sản xuất hàng hóa để phát triển bền vững.

Xác định những thành tích trên chỉ là kết quả bước đầu, ngay từ đầu năm 2023, Ban chỉ đạo 602 của huyện đã ban hành kế hoạch đột phá thực hiện xóa bỏ hủ tục, phong tục, tập quán lạc hậu, xây dựng nếp sống văn minh trên địa bàn huyện năm 2023. Trong đó nêu cao vai trò, trách nhiệm của các cơ quan thành viên, cấp ủy Đảng, chính quyền từ huyện tới cơ sở  trong triển khai thực hiện. Gắn thực hiện các chương trình mục tiêu Quốc gia với các cuộc vận động để đảm bảo hiệu quả đồng bộ. Vận dụng thực hiện tốt các cơ chế chính sách và các nguồn lực xã hội để hỗ trợ đầu tư cơ sở hạ tầng, thiết chế văn hóa. Nêu cao vai trò của các tổ chức hội, đoàn kết dân cư, người có uy tín  thực hiện tốt quy ước, hương ước tại khu dân cư. Bên cạnh đó, chú trọng đổi mới hình thức, nội dung tuyên truyền, sử dụng có hiệu quả các thiết chế văn hóa trong vận động nhân dân xóa bỏ phong tục tập quán lạc hậu. Quyết tâm thực hiện có hiệu quả nghị quyết 09 của BCH đảng bộ tỉnh Hà Giang, xóa bỏ các hủ tục, phong tục không còn phù hợp trong đồng bào các DTTS trên địa bàn huyện.

Thu Hương – Huyện ủy Quang Bình