Ông Páo "văn minh" ở Suối Đồng

Toàn cảnh thôn Suối Đồng nhìn từ trên cao.

Tiếp chuyện chúng tôi trong căn nhà xây cấp bốn khang trang, sạch sẽ, ông Giàng Mí Páo kể lại câu chuyện bản thân từng bước đẩy lùi những hủ tục ra khỏi thôn. Ông kể năm 1979, 16 hộ dân tộc Mông chuyển từ huyện Đồng Văn về định cư tại thôn Suối Đồng. Theo phong tục từ xa xưa của đồng bào Mông, khi bố hoặc mẹ qua đời, lần lượt mỗi người con (cả con trai và con gái đã lập gia đình) phải có trách nhiệm làm tang ma cho bố mẹ một ngày, trong ngày đó phải dắt đến một con trâu hoặc bò để giết mổ, làm lễ. Vì vậy, một đám tang của người Mông thường kéo dài 3 - 5 ngày và giết mổ nhiều gia súc. Trong những ngày này, thi hài người chết được đặt vào cáng treo giữa nhà và chỉ cho vào áo quan trước khi xuống huyệt mộ, khiến môi trường xung quanh bị ô nhiễm, nguy cơ lây lan dịch bệnh, đồng thời sau mỗi đám tang là những món nợ "treo" trên đầu con cháu. Tang ma mới chỉ là một phần nhỏ trong những hủ tục của đồng bào Mông. Sinh ra và lớn lên ở Sủng Là huyện Đồng Văn, từ khi còn bé, những hủ tục, phong tục của người dân nơi đây đã ăn sâu vào tiềm thức của ông, mãi khi lớn lên ông mới ngộ ra, đó là một trong những nguyên nhân khiến cái nghèo quanh quẩn mãi với dân làng. Với mong muốn làm thế nào để bà con bớt khổ, có của ăn của để, các cháu được đi học ông Giàng Mí Páo người có uy tín cũng là Bí thư chi bộ suốt 30 năm của thôn cho rằng chỉ có cách xóa bỏ các hủ tục, thay đổi tập quán canh tác, trồng thêm cây vụ đông, áp dụng những tiến bộ kỹ thuật vào trong sản xuất mới có thể thay đổi được cuộc sống bà con nơi đây. Khi tuyên truyền, vận động bà con thay đổi ông gặp nhiều ý kiến trái chiều bà con nhất quyết không làm theo. Những hủ tục đã ăn sâu, bén rễ vào tiềm thức của bà con không thể thay đổi một sớm, một chiều nhưng “mưa dầm thì thấm lâu”, hễ nhà nào có đám ma, đám cưới, người ốm ông đều đến từng nhà để tuyên truyền vận động. Với quyết tâm “lấy cái đẹp, dẹp cái xấu” ông và dòng họ Giàng đi đầu thực hiện trước sau đó vận động các trưởng họ cùng các thầy cúng trong thôn thực hiện. Trước đây việc vận động rất khó khăn nhưng từ ngày Chỉ thị số 09 của BTV Tỉnh ủy Hà Giang về “Tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng bài trừ các hủ tục ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Hà Giang”, giai đoạn 2021-2025 và Nghị quyết số 27 về “Thực hiện xóa bỏ hủ tục, phong tục, tập quán lạc hậu, xây dựng nếp sống văn minh trong nhân dân các dân tộc tỉnh Hà Giang giai đoạn 2022-2025, định hướng đến năm 2030. Đây là cơ sở quan trọng kịp thời, đúng đắn giúp cho ông tuyên truyền đến bà con một cách dễ dàng hơn. Sự kiên trì, nhiệt tình và sự mẫu mực của bản thân, gia đình, giờ đây bà con trong thôn ai ai cũng nghe theo ông Páo.

 Ông Giàng Mí Páo tiên phong vận động các hộ gia đình đưa người chết vào áo quan.

Dù đã ở cái tuổi 79 nhưng ông luôn trăn trở làm thế nào để cuộc sống phải văn minh, tiến bộ hơn, ông tiếp tục vận động bà con cho các con cháu đi làm thêm không nên kết hôn sớm. Cùng với đó, xây dựng chuồng trại, mở rộng chăn nuôi gia súc, trồng cỏ chủ động nguồn thức ăn trong chăn nuôi, đặc biệt là không thả rông gia súc, trồng rừng phát triển kinh tế. Nhờ đó, cuộc sống của dân bản giờ đây đã khá hơn rất nhiều, không những đủ ăn, đủ mặc mà còn văn minh hơn trước. Trong thôn, có 85,9% hộ có ti vi nghe nhìn, 95,1% hộ có xe máy, 100% hộ có điện lưới quốc gia. Nếu như trước đây gần 100% hộ dân trong thôn là hộ nghèo thì nay cả thôn chỉ còn 17 hộ nghèo. Sản lượng lương thực toàn thôn đạt 121,9 tấn; lương thực bình quân đầu người 440 kg/người/năm. Thu nhập bình quân đầu người đạt trên 26 triệu đồng/người. 

Ông Giàng Mí Páo (thứ 3 từ trái qua phải) cùng cán bộ thị trấn Việt Lâm tuyên truyền vận động người dân tích cực phát triển kinh tế.

Tết của người Mông ở thôn Suối Đồng bây giờ không còn triền miên, kéo dài cả tháng ròng như trước, hủ tục giết cả chục con trâu, bò làm tang ma… cũng chỉ còn trong những câu chuyện kể. Hình ảnh những nương lúa, nương ngô đầy ăm ắp, … đang tô điểm cho diện mạo làng Mông nơi đây sắc màu tươi mới, căng tràn sức sống. Dẫu vẫn còn nhiều khó khăn phía trước, nhưng ấm no đang từng bước về với nơi này trong đó người góp công sức lớn phải kể đến già làng, người có uy tín Giàng Mí Páo người có vai trò đặc biệt trong thực hiện xóa bỏ hủ tục góp phần thực hiện thành công Chỉ thị số 09 của Tỉnh ủy Hà Giang và Nghị quyết 27 của BCH Đảng bộ tỉnh trong thực hiện xóa bỏ hủ tục trên địa bàn tỉnh Hà Giang.

Thu Biên