Xây dựng văn hóa trong Đảng trước bối cảnh, tình hình mới

Cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng trao đổi với giới trí thức và văn nghệ sĩ tiêu biểu tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc ngày 24-11-2021.

Văn kiện Đại hội XIII khẳng định: “Xây dựng Đảng là nhiệm vụ then chốt của sự nghiệp cách mạng”. Theo tinh thần đó, xây dựng văn hóa Đảng không chỉ là nhiệm vụ chiến lược mà còn là sứ mệnh quan trọng, nhằm giữ vững và phát huy vai trò lãnh đạo toàn diện của Đảng. Điều này không chỉ giúp Đảng trong sạch, vững mạnh mà còn đóng góp tích cực vào định hướng phát triển đất nước.

Việc xây dựng văn hóa Đảng phải kết hợp chặt chẽ với giá trị cốt lõi của dân tộc và truyền thống, đồng thời đổi mới, hiện đại hóa để thích ứng với thách thức, cơ hội mới. Thông qua việc phát huy văn hóa Đảng, đội ngũ cán bộ, đảng viên sẽ không ngừng rèn luyện, hoàn thiện, góp phần giữ vững vai trò lãnh đạo của Đảng trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội.

Cơ sở lý luận và thực tiễn

Văn hóa Đảng là bộ phận cốt lõi, gắn liền với văn hóa dân tộc, được xây dựng trên nền tảng tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ nghĩa Mác-Lênin, và giá trị truyền thống. Đây không chỉ là kim chỉ nam tư tưởng mà còn là nền tảng để phát triển hệ thống giá trị bền vững, đáp ứng yêu cầu của Đảng trong mỗi giai đoạn lịch sử. Xây dựng văn hóa Đảng tạo môi trường chính trị lành mạnh, khơi dậy tinh thần đoàn kết, trách nhiệm, và lòng trung thành của cán bộ, đảng viên. Văn hóa Đảng còn củng cố niềm tin của nhân dân, bởi chỉ khi giữ vững các giá trị tư tưởng và đạo đức, Đảng mới có thể vững vàng trước thách thức trong và ngoài nước. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và sự phát triển của khoa học công nghệ, văn hóa Đảng cần liên tục đổi mới, vừa bảo tồn giá trị truyền thống, vừa thích ứng linh hoạt với thời đại. Điều này đảm bảo vai trò lãnh đạo của Đảng, đáp ứng kỳ vọng của nhân dân và định hướng phát triển đất nước.

Trong những năm qua, công tác xây dựng văn hóa trong Đảng đã đạt được nhiều thành tựu đáng ghi nhận, góp phần củng cố và nâng cao chất lượng của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Đảng đã tạo dựng được một hệ thống giá trị, tư tưởng và đạo đức rõ ràng, đóng vai trò then chốt trong việc định hướng và duy trì một môi trường chính trị trong sạch, lành mạnh. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn còn tồn tại một số hạn chế. Một bộ phận cán bộ, đảng viên vẫn bộc lộ những dấu hiệu suy thoái về tư tưởng, đạo đức và lối sống, gây ảnh hưởng không nhỏ đến uy tín và hình ảnh của Đảng trong mắt nhân dân.

Những biểu hiện này không chỉ cản trở sự phát triển của Đảng mà còn đặt ra yêu cầu cấp thiết phải cụ thể hóa các mục tiêu văn hóa trong Đảng sao cho phù hợp với tình hình mới. Đảng cần xây dựng các chương trình và kế hoạch hành động cụ thể nhằm củng cố và phát triển văn hóa Đảng một cách hiệu quả, giúp từng cán bộ, đảng viên nâng cao ý thức tự giác rèn luyện, tu dưỡng đạo đức, từ đó đáp ứng được những đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp cách mạng.

Trước những biến động của thế giới và bối cảnh hội nhập sâu rộng, yêu cầu về xây dựng văn hóa trong Đảng cần phải phù hợp và linh hoạt để đáp ứng với các thách thức toàn cầu. Đảng cần xây dựng và thực hiện các tiêu chuẩn đạo đức chính trị rõ ràng, đồng thời đề ra những biện pháp mạnh mẽ nhằm khắc phục các hạn chế, tăng cường giám sát và kiểm tra để ngăn chặn kịp thời các biểu hiện tiêu cực. Điều này không chỉ giúp duy trì và phát huy vai trò lãnh đạo toàn diện của Đảng, mà còn củng cố niềm tin của nhân dân vào con đường phát triển của đất nước, đảm bảo cho Đảng luôn xứng đáng với vai trò tiên phong trong công cuộc đổi mới và phát triển đất nước trong thời kỳ mới.

Mục tiêu xây dựng văn hóa trong Đảng đến năm 2030

Xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên mẫu mực về tư tưởng, đạo đức, lối sống.Xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên mẫu mực về tư tưởng, đạo đức và lối sống là nhiệm vụ chiến lược, nhằm củng cố sức mạnh bền vững của Đảng. Đến năm 2030, Đảng cần hoàn thiện các tiêu chuẩn đạo đức, văn hóa, tạo khuôn mẫu chuẩn mực để mỗi cán bộ, đảng viên noi theo. Đây là điều kiện tiên quyết để duy trì sự đoàn kết, thống nhất trong toàn Đảng.

Việc này không chỉ dừng lại ở quy định, mà đòi hỏi phải giám sát, kiểm tra thường xuyên và đẩy mạnh giáo dục chính trị, nâng cao tinh thần tự giác rèn luyện của cán bộ, đảng viên. Một đội ngũ mẫu mực không chỉ bảo đảm sự trong sạch, vững mạnh của Đảng, mà còn tạo sức lan tỏa tích cực ra xã hội, củng cố niềm tin của nhân dân. Trong bối cảnh hội nhập và phát triển khoa học công nghệ, cán bộ, đảng viên không chỉ cần giữ vững giá trị truyền thống mà còn phải liên tục học hỏi, thích ứng với yêu cầu mới của thời đại. Các tiêu chuẩn đạo đức, văn hóa phải linh hoạt, giúp đội ngũ cán bộ, đảng viên dẫn dắt sự phát triển bền vững của đất nước.

Tăng cường giáo dục, bồi dưỡng văn hóa chính trị. Tăng cường giáo dục và bồi dưỡng văn hóa chính trị là nhiệm vụ cốt lõi để xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên vững vàng về tư tưởng, kiên định về bản lĩnh và cao về đạo đức cách mạng. Điều này đòi hỏi công tác đào tạo không chỉ tập trung vào lý luận chính trị mà còn gắn chặt với thực tiễn, nhằm giúp cán bộ thấm nhuần các giá trị cốt lõi của Đảng, từ đó có ý thức trách nhiệm và trung thành với lý tưởng.

Việc đào tạo phải liên tục, phù hợp với yêu cầu từng giai đoạn phát triển của đất nước, nâng cao tinh thần phục vụ nhân dân và trang bị kỹ năng lãnh đạo, quản lý. Trong bối cảnh toàn cầu hóa và công nghệ phát triển mạnh, giáo dục chính trị cần được hiện đại hóa, ứng dụng công nghệ số để cán bộ, đảng viên tiếp cận nhanh chóng thông tin mới, nâng cao khả năng phân tích, đánh giá tình hình quốc tế. Điều này giúp Đảng duy trì vai trò tiên phong, đảm bảo sự phát triển bền vững cho đất nước.

Đẩy mạnh tự phê bình và phê bình. Đẩy mạnh phong trào tự phê bình và phê bình là nhiệm vụ trọng tâm, có ý nghĩa quyết định đến sự trong sạch và vững mạnh của tổ chức Đảng. Đây không chỉ là công cụ giúp cán bộ, đảng viên nhận diện và khắc phục những khuyết điểm, mà còn là phương thức xây dựng môi trường chính trị lành mạnh, thẳng thắn, và cởi mở. Phong trào này sẽ góp phần củng cố niềm tin và sự đoàn kết trong nội bộ Đảng, tạo không khí để mọi người có thể trao đổi và thảo luận chân thành.

Việc phát huy vai trò của tự phê bình và phê bình cần được thực hiện thường xuyên, liên tục, trở thành phần không thể thiếu trong sinh hoạt chính trị của từng tổ chức Đảng và đảng viên. Đảng cần xây dựng quy định rõ ràng về tự phê bình và phê bình, khuyến khích tinh thần cầu thị, dám nhìn thẳng vào sự thật. Mỗi cán bộ, đảng viên phải nhận thức rằng tự phê bình là hành động cần thiết để nâng cao bản thân, còn phê bình phải được thực hiện với tinh thần xây dựng, nhằm cải thiện và hoàn thiện tổ chức, không phải để chỉ trích hay hạ thấp người khác.

Để phong trào này thực sự hiệu quả, cần tạo ra văn hóa chính trị an toàn, nơi mọi người tự tin bày tỏ ý kiến. Điều này có thể đạt được qua hệ thống phản hồi tích cực, ghi nhận và đánh giá cao những đóng góp xây dựng. Đồng thời, Đảng cần khuyến khích đảng viên dám dấn thân, chỉ ra những yếu kém và bất cập, tạo điều kiện cho ý kiến từ cơ sở được tiếp thu và phản ánh vào chính sách, quyết định của Đảng.

Tầm nhìn đến năm 2045

Hoàn thiện mô hình văn hóa Đảng vững mạnh, hiện đại. Hoàn thiện mô hình văn hóa Đảng vững mạnh và hiện đại là nhiệm vụ chiến lược của Đảng Cộng sản Việt Nam, nhằm khẳng định vai trò lãnh đạo trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển không ngừng của xã hội. Đến năm 2045, Đảng cần trở thành tổ chức chính trị vững mạnh, dựa trên lý luận đúng đắn, chính sách hiệu quả và nền tảng văn hóa hiện đại, phù hợp với xu hướng phát triển toàn cầu.

Để đạt được mục tiêu này, Đảng cần xây dựng mô hình văn hóa không chỉ bao gồm giá trị tư tưởng, đạo đức, mà còn phải linh hoạt, sáng tạo trong việc áp dụng tri thức mới, công nghệ hiện đại và phương thức quản lý tiên tiến. Mô hình này cần đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và thể hiện rõ nét bản sắc dân tộc, đồng thời giữ gìn những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam.

Việc xây dựng mô hình văn hóa Đảng vững mạnh và hiện đại cần sự tham gia tích cực của toàn thể cán bộ, đảng viên. Đảng nên tổ chức các chương trình đào tạo, bồi dưỡng nâng cao nhận thức về văn hóa chính trị, giúp cán bộ, đảng viên hiểu rõ vai trò của văn hóa trong lãnh đạo, quản lý. Đồng thời, cần tạo diễn đàn mở để đảng viên trao đổi, thảo luận và đề xuất sáng kiến nhằm đổi mới mô hình văn hóa Đảng.

Đặc biệt, trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, Đảng cần chú trọng áp dụng công nghệ số vào việc xây dựng văn hóa Đảng, từ truyền thông đến học tập và nghiên cứu. Sự kết hợp giữa nền tảng văn hóa hiện đại và giá trị truyền thống sẽ giúp Đảng xây dựng hình ảnh mạnh mẽ, phù hợp với yêu cầu phát triển và hội nhập, khẳng định sự lãnh đạo vững chắc trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Xây dựng Đảng văn minh, dân chủ, tiên tiến. Xây dựng Đảng văn minh, dân chủ và tiên tiến là một mục tiêu chiến lược hàng đầu của Đảng Cộng sản Việt Nam, với tầm nhìn đến năm 2045. Đảng không chỉ cần phải vững mạnh về mặt chính trị, tư tưởng, tổ chức và văn hóa mà còn phải khẳng định vai trò lãnh đạo của mình trong bối cảnh toàn cầu hóa và phát triển không ngừng của xã hội. Để đạt được điều này, Đảng phải đặt lợi ích của quốc gia và dân tộc lên hàng đầu, coi đó là nguyên tắc bất di bất dịch trong mọi quyết định và hành động.

Mục tiêu xây dựng Đảng vững mạnh cả về chính trị lẫn tư tưởng không chỉ đơn thuần là việc nâng cao năng lực lãnh đạo mà còn bao hàm việc xây dựng một đội ngũ cán bộ, đảng viên có bản lĩnh chính trị vững vàng, kiên định với các nguyên tắc của Đảng. Việc này đòi hỏi Đảng phải liên tục giáo dục và bồi dưỡng lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên, đồng thời khuyến khích họ tham gia vào các hoạt động thực tiễn, từ đó nâng cao nhận thức và trách nhiệm trong việc phục vụ nhân dân.

Bên cạnh đó, Đảng cần xây dựng một bộ máy vững mạnh về mặt tổ chức, với hệ thống chặt chẽ, khoa học và linh hoạt, đáp ứng nhanh chóng với những biến động của tình hình chính trị và kinh tế trong nước và quốc tế. Điều này không chỉ giúp Đảng duy trì sự ổn định mà còn tạo điều kiện thuận lợi để phát huy sức mạnh tập thể, đảm bảo cho mọi quyết sách đều được triển khai hiệu quả và đồng bộ.

Văn hóa trong Đảng cũng là một yếu tố không thể thiếu trong việc xây dựng Đảng văn minh, dân chủ và tiên tiến. Đảng cần phát huy các giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc, đồng thời tôn trọng và tiếp thu các giá trị văn hóa nhân loại. Điều này sẽ không chỉ giúp Đảng duy trì bản sắc dân tộc mà còn làm phong phú thêm nền văn hóa chính trị của Đảng, từ đó tạo ra một môi trường chính trị lành mạnh, nơi mọi cán bộ, đảng viên có thể cống hiến và phát huy hết khả năng của mình.

Trong quá trình lãnh đạo, Đảng cần luôn lắng nghe ý kiến, nguyện vọng của nhân dân, đảm bảo mọi chính sách đều xuất phát từ lợi ích và quyền lợi hợp pháp của họ. Đảng cũng cần thực hiện các biện pháp thiết thực nhằm bảo vệ quyền lợi của các tầng lớp nhân dân, góp phần xây dựng một xã hội công bằng, dân chủ và văn minh. Để làm được điều này, việc tạo dựng một kênh thông tin minh bạch và hiệu quả giữa Đảng và nhân dân là vô cùng cần thiết.

Giải pháp trọng tâm

Một là, hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về văn hóa trong Đảng. Chú trọng xây dựng và ban hành các quy định cụ thể hơn về tiêu chí đánh giá và kiểm tra việc thực hiện văn hóa Đảng. Các tiêu chí này nên được xây dựng dựa trên các giá trị cốt lõi của Đảng, bao gồm lòng trung thành với lý tưởng, tính kỷ luật, tinh thần trách nhiệm, và sự cống hiến cho lợi ích của nhân dân. Việc xác định rõ các tiêu chí này sẽ giúp cho công tác đánh giá trở nên khách quan và công bằng hơn, từ đó nâng cao trách nhiệm của từng cán bộ, đảng viên trong việc thực hiện các quy định về văn hóa.

Việc xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật cần phải gắn liền với công tác kiểm tra và giám sát. Đảng cần thiết lập một hệ thống kiểm tra định kỳ, nơi mà các tổ chức Đảng và cán bộ, đảng viên có thể tự đánh giá và báo cáo về việc thực hiện các quy định văn hóa. Qua đó, Đảng có thể kịp thời phát hiện những thiếu sót và bất cập trong quá trình thực hiện, từ đó có biện pháp khắc phục hiệu quả. Tăng cường tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng cho cán bộ, đảng viên về văn hóa Đảng, nhằm nâng cao nhận thức và ý thức trách nhiệm của họ trong việc tuân thủ các quy định này. Qua các hoạt động giáo dục này, cán bộ, đảng viên không chỉ nắm vững các quy định mà còn hiểu rõ hơn về ý nghĩa và tầm quan trọng của văn hóa trong việc xây dựng Đảng.

Để các quy định về văn hóa Đảng thực sự đi vào cuộc sống, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, ngành trong việc triển khai thực hiện. Các cấp ủy Đảng cần có sự chỉ đạo quyết liệt, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện các quy định văn hóa. Sự cam kết mạnh mẽ từ lãnh đạo các cấp sẽ tạo động lực cho cán bộ, đảng viên tuân thủ và thực hiện nghiêm túc các quy định này, góp phần xây dựng một môi trường chính trị lành mạnh, văn minh.

Hai là, đẩy mạnh công tác giáo dục, tuyên truyền về văn hóa Đảng

Trong bối cảnh hội nhập và phát triển của xã hội hiện đại, việc đẩy mạnh công tác giáo dục và tuyên truyền về văn hóa Đảng là một nhiệm vụ cấp bách và mang tính chiến lược. Các cơ quan tuyên giáo ở các cấp cần chủ động xây dựng và triển khai các chương trình tuyên truyền, giáo dục về văn hóa Đảng, nhằm nâng cao nhận thức và trách nhiệm của toàn xã hội, đặc biệt là đối với thế hệ trẻ. Xác định rõ nội dung cốt lõi của văn hóa Đảng, bao gồm các giá trị tư tưởng, đạo đức, và lối sống của cán bộ, đảng viên. Các chương trình tuyên truyền cần phải tập trung vào việc giải thích, làm rõ những nội dung này để mọi người có thể nhận thức được ý nghĩa và tầm quan trọng của văn hóa Đảng trong đời sống chính trị và xã hội. Việc này không chỉ giúp nâng cao nhận thức mà còn tạo ra động lực cho cán bộ, đảng viên trong việc thực hiện và gìn giữ văn hóa Đảng.

Chú trọng phát triển các hình thức tuyên truyền đa dạng và phong phú, từ việc tổ chức các buổi hội thảo, tọa đàm, đến việc sử dụng các phương tiện truyền thông hiện đại như mạng xã hội, truyền hình, và báo chí. Việc lồng ghép văn hóa Đảng vào các hoạt động văn hóa, thể thao cũng là một cách hiệu quả để lan tỏa các giá trị văn hóa này đến đông đảo quần chúng nhân dân, đặc biệt là giới trẻ. Chẳng hạn, có thể tổ chức các cuộc thi tìm hiểu về văn hóa Đảng, các hoạt động nghệ thuật, biểu diễn văn nghệ mang chủ đề về Đảng và dân tộc, nhằm khơi dậy lòng tự hào và trách nhiệm của thế hệ trẻ đối với các giá trị văn hóa Đảng.

Bên cạnh đó, các cơ quan tuyên giáo cũng cần thiết lập hệ thống mạng lưới thông tin, kết nối giữa các tổ chức Đảng với các đoàn thể, tổ chức xã hội và các trường học. Việc này sẽ tạo ra một môi trường tương tác, chia sẻ thông tin và kinh nghiệm trong việc giáo dục văn hóa Đảng, đồng thời giúp lan tỏa các giá trị văn hóa đến từng tầng lớp trong xã hội.

Đặc biệt, việc giáo dục văn hóa Đảng cho thế hệ trẻ cần được coi là một nhiệm vụ ưu tiên hàng đầu. Các trường học cần lồng ghép giáo dục văn hóa Đảng vào chương trình giảng dạy, thông qua các môn học, hoạt động ngoại khóa, và các diễn đàn thanh niên. Bằng cách này, thế hệ trẻ không chỉ nắm bắt được những giá trị cốt lõi của văn hóa Đảng mà còn có thể phát triển tư duy phản biện, khả năng lãnh đạo và tinh thần trách nhiệm trong việc tham gia vào các hoạt động chính trị, xã hội. Cần khuyến khích sự tham gia của toàn xã hội trong công tác giáo dục, tuyên truyền về văn hóa Đảng. Các tổ chức, doanh nghiệp, và cá nhân cần chủ động tham gia vào các hoạt động này, không chỉ để bảo vệ và phát huy các giá trị văn hóa mà còn để khẳng định vai trò của mình trong việc xây dựng một xã hội văn minh, tiến bộ.

Ba là, ứng dụng công nghệ trong xây dựng văn hóa Đảng

Trong thời đại công nghệ số bùng nổ, việc ứng dụng công nghệ vào công tác xây dựng văn hóa Đảng là một giải pháp thiết yếu và mang tính đột phá. Công nghệ không chỉ giúp nâng cao hiệu quả trong việc phổ biến các giá trị văn hóa của Đảng mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho việc giám sát, đánh giá quá trình thực hiện văn hóa Đảng, từ đó thúc đẩy tính minh bạch và trách nhiệm trong nội bộ.

Việc sử dụng các công cụ công nghệ số như website, ứng dụng di động, và mạng xã hội sẽ giúp cho việc truyền tải thông tin về văn hóa Đảng trở nên nhanh chóng và rộng rãi hơn. Các cơ quan Đảng có thể xây dựng các nền tảng trực tuyến để cung cấp tài liệu, bài viết, video tuyên truyền về văn hóa Đảng, giúp cán bộ, đảng viên và người dân dễ dàng tiếp cận. Hơn nữa, việc tổ chức các buổi hội thảo, tọa đàm trực tuyến sẽ giúp mở rộng cơ hội thảo luận và trao đổi ý kiến giữa các cá nhân, tổ chức về các giá trị văn hóa Đảng. Qua đó, văn hóa Đảng sẽ được phổ biến không chỉ trong phạm vi nội bộ mà còn đến với đông đảo quần chúng nhân dân.

Công nghệ cũng có thể đóng vai trò quan trọng trong việc giám sát thực hiện văn hóa Đảng. Việc ứng dụng hệ thống quản lý thông tin sẽ giúp các tổ chức Đảng theo dõi quá trình thực hiện các quy định, tiêu chí về văn hóa một cách hiệu quả hơn. Thông qua các báo cáo tự động và phân tích dữ liệu, các cấp ủy có thể nhanh chóng nhận diện được những vấn đề, tồn tại trong việc thực hiện văn hóa Đảng, từ đó có các biện pháp điều chỉnh kịp thời. Các ứng dụng này cũng có thể cung cấp thông tin phản hồi từ cán bộ, đảng viên về các hoạt động văn hóa, giúp lãnh đạo nắm bắt được tình hình thực tế và đưa ra các quyết sách hợp lý.

Quan tâm đào tạo cán bộ, đảng viên về kỹ năng sử dụng công nghệ trong việc thực hiện văn hóa Đảng. Chương trình đào tạo này không chỉ giúp các cán bộ nắm bắt công nghệ mà còn nâng cao khả năng tư duy sáng tạo trong việc áp dụng công nghệ vào thực tiễn. Các lớp bồi dưỡng kỹ năng số sẽ giúp đảng viên trở thành những người tiên phong trong việc áp dụng công nghệ vào công tác tuyên truyền và giám sát văn hóa Đảng. Việc ứng dụng công nghệ trong xây dựng văn hóa Đảng cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, ngành và tổ chức xã hội. Các cơ quan chức năng cần thiết lập một chiến lược phát triển công nghệ thông tin đồng bộ, từ việc đầu tư cơ sở hạ tầng đến việc phát triển nội dung, nhằm tạo ra một môi trường thuận lợi cho việc triển khai các hoạt động văn hóa Đảng. Sự cam kết mạnh mẽ từ lãnh đạo các cấp sẽ là động lực thúc đẩy quá trình chuyển đổi số trong Đảng, góp phần xây dựng một tổ chức chính trị văn minh, hiện đại.

Lê Hùng / Học viện Chính trị khu vực I