Thắp sáng vùng cao từ những lớp học xóa mù chữ

Ngoài chị Chở, lớp xóa mù chữ còn có 19 học viên là đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống trong thôn. Tuy mỗi người một độ tuổi khác nhau nhưng họ có một điểm chung là tái mù chữ, có những học viên nói chưa thạo tiếng phổ thông.

Những bàn tay thô ráp vốn quen với việc canh tác trồng lúa, trồng ngô thì nay đang cố gắng nắn nót từng con chữ với mong muốn biết đọc, biết viết tiếng phổ thông, tính toán thành thạo, từ đó dễ dàng tiếp cận các kiến thức, tăng thêm hiểu biết vươn lên thoát nghèo, phát triển kinh tế, xây dựng đời sống văn minh.

Hà Giang có 19 dân tộc, mỗi dân tộc có những phong tục, tập quán sinh hoạt riêng. Do đó việc tổ chức lớp xóa mù chữ cho đồng bào dân tộc tại các thôn bản phải phù hợp với phong tục, tập quán. Thời gian học cũng được tổ chức linh động, thường được tổ chức vào chiều tối hoặc buổi tối các ngày trong tuần, thời gian học cũng linh hoạt, có thể nghỉ gián đoạn khi mùa vụ tới hoặc trong thôn có lễ hội.

Lớp học đặc biệt trên rẻo cao

Tại các huyện vùng cao Hà Giang, hiện nay đang có nhiều lớp học xóa mù chữ được tổ chức giống như lớp học ở thôn Mèo Vống. Việc tổ chức các lớp học xóa mù chữ cho đồng bào vùng cao nằm trong Chương trình mục tiêu Quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đang được ngành giáo dục và chính quyền các cấp tập trung triển khai.

Để mở lớp học xóa mù chữ tại thôn Mèo Vống cũng không hề dễ dàng bởi đa phần các học viên là những lao động chính trong gia đình, ban ngày vất vả mưu sinh trên nương ngô, tối về chăm sóc gia đình nên ai cũng ngại đi học.

Ông Hoàng Văn Thạch, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã Lũng Chinh, huyện Mèo Vạc cho biết: “Sau khi rà soát số người chưa biết chữ, chính quyền địa phương đã chỉ đạo Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học Lũng Chinh tổ chức lớp xóa mù chữ ngay tại thôn. Đồng thời chỉ đạo các tổ chức hội, đoàn thể đến từng hộ, gặp từng người tuyên truyền, vận động. Ban đầu cũng khó khăn, nhưng sau khi vận động, người dân cũng khắc phục khó khăn, bỏ qua mặc cảm để đến lớp học chữ”.

Nhằm nâng cao chất lượng xóa mù chữ, nhà trường đã lựa chọn giáo viên có kinh nghiệm, hiểu phong tục tập quán, biết tiếng dân tộc, nhiệt tình tham gia giảng dạy. Nhờ đó, những học viên lớn tuổi mỗi khi đến trường không còn mặc cảm, tự ti.

Cô giáo Lương Thị Xoan, giáo viên chủ nhiệm lớp xóa mù chữ thôn Mèo Vống chia sẻ: “Phương pháp giảng dạy với lớp xóa mù chữ giống phương pháp dạy lớp 1. Tuy nhiên cái khó là các học viên đều đã lớn tuổi cho nên việc tiếp thu không nhanh bằng lớp trẻ. Do đó mình cần có phương pháp truyền đạt linh hoạt để học viên tiếp thu tốt”.

Đều đặn chiều tối các ngày trong tuần, lớp học đặc biệt ở thôn Mèo Vống được duy trì. Mặc dù có nhiều mối lo toan trong cuộc sống, nhưng mỗi học viên khi đến lớp đều quyết tâm học chữ để cuộc sống dễ chịu hơn.

Chị Thò Thị Chở tâm sự: “Khi biết chữ, biết tính toán tôi sẽ bán các mặt hàng đặc sản như mật ong bạc hà, thịt treo gác bếp, thịt trâu khô của đồng bào dân tộc H’Mông trên Facebook, Zalo để có thêm nguồn thu, trang trải cuộc sống”.

Những lớp học đặc biệt trên rẻo cao đang đưa ánh sáng văn hóa đến với những người dân vùng sâu, vùng xa chưa có điều kiện đến trường hoặc tái mù chữ.

Từ năm 2021 đến nay, toàn tỉnh Hà Giang huy động được 8.291 người tham gia học xoá mù chữ (giai đoạn 1: 4.179 học viên; giai đoạn 2: 4.112 học viên). Số người được công nhận đạt chuẩn biết chữ là: 2.250 người.

Đến tháng 6/2023, 100% xã, phường, thị trấn đạt chuẩn xóa mù chữ (đạt chuẩn mức độ 1 là 28; mức độ 2 là 165).

Đổi mới công tác tổ chức lớp học

Để đạt được kết quả cao trong công tác xóa mù chữ, cấp ủy, chính quyền và ngành giáo dục các cấp tỉnh Hà Giang đã nêu cao vai trò, trách nhiệm trong công tác rà soát đối tượng tái mù chữ trên địa bàn, từ đó huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc tuyên truyền, vận động người dân tham gia các lớp xóa mù chữ.

Xã Sủng Trà, huyện Mèo Vạc có 4.503 nhân khẩu, 100% là đồng bào dân tộc thiểu số. Tình trạng mù chữ ở lứa tuổi trung niên trở lên vẫn còn nhiều. Đồng chí Phàn Lão Ú, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã Sủng Trà cho biết: “Xã đã tiến hành rà soát từng thôn để xác định số người chưa biết chữ. Từ đó xây dựng kế hoạch tổ chức lớp học. Hầu hết người tái mù chữ đều là lao động chính trong gia đình, nhận thức về việc học còn hạn chế nên công tác vận động tham gia lớp học gặp khó khăn. Tuy nhiên, các ngành đoàn thể xã đã đến từng hộ, gặp từng người để tuyên truyền, vận động nên bà con cũng nghe theo”.

Hiện nay, xã Sủng Trà đang mở một lớp xóa mù chữ tại thôn Tả Chà Lảng với hơn 20 học viên. Chị Sùng Thị Chứ, thôn Tả Chà Lảng, xã Sủng Trà chia sẻ: “Được cán bộ đến tuyên truyền, tôi nhận thức rõ được tầm quan trọng của việc biết chữ nên dù bận việc gia đình vẫn cố gắng tham gia lớp học. Mình sẽ cố gắng học để biết chữ, biết tính toán để mấy năm nữa khi các con lớn sẽ đi làm công nhân công ty dưới các tỉnh vùng thấp, khi đó tự mình biết làm các thủ tục hành chính, biết ký tên, biết trả lời phỏng mà không phải nhờ người khác làm hộ”.

“Hiện nay, tỉnh đang thiếu gần 3.000 giáo viên, trong đó giáo viên tiểu học thiếu 752 người nhưng ngành giáo dục vẫn chỉ đạo các trường lựa chọn giáo viên có tinh thần trách nhiệm, nhiệt tình, tâm huyết tham gia xóa mù chữ”.

Đồng chí Nguyễn Thế Bình, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Hà Giang

Nhờ sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của các cấp uỷ, chính quyền từ tỉnh đến cơ sở, ngành giáo dục tỉnh Hà Giang tổ chức, triển khai đầy đủ, kịp thời các nhiệm vụ về công tác xóa mù chữ. Đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên ngành giáo dục trên địa bàn toàn tỉnh phát huy tinh thần trách nhiệm cao, khắc phục khó khăn để thực hiện nhiệm vụ xóa mù chữ.

Các trường vùng cao cũng phân công giáo viên dạy xóa mù chữ biết tiếng dân tộc, linh động về thời gian, kết hợp nhiều hình thức giảng dạy để học viên dễ tiếp thu, bố trí thời gian dạy theo nhóm, lớp. Linh hoạt thay đổi cách bố trí lớp học, không gian lớp học, sử dụng những đồ dùng học tập bằng những sản phẩm nông nghiệp tại địa phương để dạy môn toán ở giai đoạn 1 và sử dụng song ngữ (cả tiếng phổ thông và tiếng dân tộc) để giảng dạy giúp người học cảm thấy gần gũi, dễ hiểu, dễ nhớ.

KHÁNH TOÀN - MINH CHUYÊN